Stichting de Bethune
Nog tot 11 januari 2026 loopt in het Musée de Cluny in Parijs de tentoonstelling Le Moyen Âge du XIXe siècle. Créations et faux dans les arts précieux. De Stichting de Bethune gaf voor deze tentoonstelling een ontwerptekening van Jean Baptist Bethune voor een vierlobbige mantelsluiting in bruikleen.
Het goudsmidhuis Bourdon-De Bruyne van Gent werkte het ontwerp uit, zodat het op 23 maart 1879 kon worden geleverd in de abdij van Maredsous.
V.l.n.r.: Jean de Bethune, Riichi Miyake, Annemie de Bethune-Drieskens, Ayako Fukushima, Filip Santy.
Dat Jean Baptiste Bethune als ontwerper bijzonder actief was, is algemeen geweten. Zijn archief bewaart meer dan 5500 ontwerptekeningen, van diverse aard. Minder bekend is zijn internationale reputatie. Zopas kwamen twee Japanse academici langs om zijn twee ontwerpen voor de kathedraal van Osaka en drie bewaarde foto’s te bekijken.
Dr. Ing. Riichi Miyake, represenative director van ARCHI-DEPOT Corporation uit Tokyo en Dr. Ayako Fukushima, associate professor Heritage Studies Faculty of Design van de Kyushu University, waren opgetogen over wat ze niet alleen in de collectie vonden, maar ook over hun plaatsbezoeken aan o.a. het kasteel van Loppem, Vivenkapelle, Maredsous en Roubaix (Sint-Jozefskerk).
V.l.n.r.: Riichi Myaki, Ayako Fukushima, Carlos Devos.
Nog tot 4 januari 2025 kan je in de bibliotheek Biekorf in Brugge de tentoonstelling Vrouwen van papier. 200 vrouwen, 200 verhalen, 600 brieven & Guido Gezelle bezoeken.
Meer dan 200 vrouwen schreven brieven naar Guido Gezelle. Hun 600 brieven maken deel uit van de omvangrijke brievencollectie die in het Gezellearchief van de Openbare Bibliotheek Brugge wordt bewaard en onderzocht. Gezelles vrouwelijke correspondenten bleven veelal in de schaduw van de geschiedenis. Het project Vrouwen van papier brengt daar verandering in en brengt de verhalen van deze vrouwen, onder wie tal van Kortrijkse vrouwen, naar het brede publiek.
Kort na de eeuwwisseling ondernam de KU Leuven actie om het gevreesde digitale gat te voorkomen. Er kwam een archiefbeheersysteem en digitaal depot om de ‘vluchtige’ digitale archieven te bewaren en te preserveren, samen met de context waarin ze werden opgemaakt. Het kind werd LIAS gedoopt. De Stichting de Bethune stapte eind 2009 als eerste externe partner in LIAS.
Meta. Tijdschrift voor Bibliotheek en Archief, 2023-7, besteedt uitgebreid aandacht aan het concept en de evolutie van LIAS.
In de videoreeks ‘Verborgen hoekjes’ gaat de Stichting De Lage Landen op zoek naar weinig bekende bezienswaardigheden nabij de Belgisch-Franse grens in Noord-Frankrijk, West-Vlaanderen en Henegouwen. In de vierde aflevering brachten ze een bezoek aan de Sint-Jozefkerk in Roubaix.
Dit pareltje van de neogotiek was een creatie van de Belgische architect Jean-Baptiste Bethune en werd onlangs grondig gerestaureerd. De Sint-Jozefkerk werd ‘l’Eglise des flamands’ genoemd. De vele Vlaamse migranten die in de textielindustrie van Roubaix werkten, konden er de eredienst in hun eigen taal volgen.
Soms stellen we vast dat we in onze collectie iets missen… Misschien kan je ons helpen om die lacune op te vullen? Als tegenprestatie zien we een ruil.
Joseph de Bethune schonk na zijn overlijden in 1920 heel wat door hem verzameld erfgoed aan de Stad Kortrijk. Niet minder dan 269 stukken waren handschriften. Enkele jaren geleden gaf de Stad die in bewaring aan het Rijksarchief in Kortrijk, waar ze werden geïnventariseerd door Hendrik Callewier.
Een beperkt aantal stukken is afkomstig uit de persoonlijke archieven van familieleden (vb. Joseph van Dale, François van Ruymbeke, diverse Bethune’s). Een groter deel van de verzameling werd aangekocht door Joseph zelf en bevat zowel eigenlijk archiefmateriaal als andere stukken (o.a. handgeschreven literatuur). De meeste archiefstukken hebben betrekking op heerlijkheden, kerkelijke instellingen en personen in de regio’s Kortrijk en Tielt.
In het tijdschrift De Leiegouw (jg. 61, 2019, p. 5-42) verscheen een artikel van de hand van Filip Santy en Pol Vanneste over de (bouw-)geschiedenis van de Milanekapel in Zwevegem. Het is grotendeels gebaseerd op het waarderend onderzoek, dat resulteerde in de bescherming van de kapel en omgeving in 2016-1017.
Al bijna 175 jaar beheerst de Milanekapel het straatbeeld in de Bellegemstraat in Zwevegem. De oorsprong van de bedevaartkapel gaat terug tot de 16de-17de eeuw. Felix Bethune gaf de opdracht tot de bouw van een neogotische kapel aan zijn zoon Jean Baptiste. Het werd zijn eerste realisatie van zijn (inter-)nationale carrière als architect en ontwerper.
Meer informatie op www.leiegouw.be.
Voor het uitstapje van de Vrienden van het Brugse Stadsarchief op 30 september viel de keuze op Kortrijk en Marke. De rondleiding in het archief en de bibliotheek van de Stichting werd, bij verrassing, afgesloten met de overdracht van een archiefdoos. Daarin een flinke verzameling facturen uit de eerste helft van de 19de eeuw en gericht aan de familie de Bethune.
De overgedragen stukken zijn niet alleen een mooie aanvulling voor de Stichting, maar bieden ook interessant materiaal voor de studie van de (lokale) leveranciers van de familie en van o.a. de iconografisch interessante brief- en factuurhoofden.
De overdracht past binnen de keuzes die het Brugse stadsarchief heeft gemaakt binnen zijn collectieplan. “Vroeger gebeurde het afstoten van archief bijna nooit“, zegt stadsarchivaris Jan D’hondt in Archiefleven, 2017 nr. 4, “Maar sinds de meeste openbare archiefinstellingen werken met een collectieplan krijgt het afstoten van archief meer en meer aandacht. Basisvoorwaarde voor het afstoten van een archief(stuk) is dat het in se niet echt thuishoort in de collectie en niet voldoet aan het herkomstbeginsel“.
Hoe de collectie facturen, vooral gericht aan Felix de Bethune (1789-1880), in het Stadsarchief van Brugge zijn terechtgekomen, is jammer genoeg niet meer geweten.
Een onderdeel van de omvangrijke bibliotheek van de Stichting is de verzameling catalogi van boeken en kunst of van verkoop aan vaste prijzen in antiquariaat of kunsthandel. Deze verzameling, die nog altijd verder aangroeit, omvat nu zo’n 1300 catalogi. De oudste dateert uit 1717.
Onder de oudste zijn er niet minder dan 402 catalogi van Brugse boekenveilingen. Het grootste deel hiervan werd in de 18de eeuw en de eerste helft van de 19de eeuw bijgehouden door de Brugse bibliofielen Pieter de Melgar, vader en zoon.
De reeks kan in vier groepen ingedeeld worden:
Pieter Donche nam alle catalogi door en beschreef ze in detail. Indexen op jaar en op naam van de personen wier bibliotheek werd geveild, laten toe zich snel te vergewissen of een gezochte catalogus zich in de verzameling bevindt. De inventaris is gepubliceerd op een zeer beperkte oplage. Op termijn wordt de verzameling ook elektronisch toegankelijk gemaakt in LIMO.