In de videoreeks ‘Verborgen hoekjes’ gaat de Stichting De Lage Landen op zoek naar weinig bekende bezienswaardigheden nabij de Belgisch-Franse grens in Noord-Frankrijk, West-Vlaanderen en Henegouwen. In de vierde aflevering brachten ze een bezoek aan de Sint-Jozefkerk in Roubaix.
Dit pareltje van de neogotiek was een creatie van de Belgische architect Jean-Baptiste Bethune en werd onlangs grondig gerestaureerd. De Sint-Jozefkerk werd ‘l’Eglise des flamands’ genoemd. De vele Vlaamse migranten die in de textielindustrie van Roubaix werkten, konden er de eredienst in hun eigen taal volgen.
De naam van de firma Bethune & Fils zingt rond in het Kortrijk van de achttiende eeuw. Van eenvoudige textielhandel wordt ze de grootste internationale linnenhandel van de streek. Die opmars loopt allerminst van een leien dakje en vereist formele of informele, beproefde of nieuw uitgedachte handelspraktijken. Want wat doe je als handelaar wanneer er geen fysiek geld meer beschikbaar is, de wissels hun waarde verliezen en de banken bankroet gaan? Hoe ga je om met slechte betalers in tijden waarin alleen schriftelijke communicatie mogelijk is? Wat gebeurt er met zendingen die gekaapt worden op zee, wie betaalt het gelag? Hoe omzeil je torenhoge douanerechten die knabbelen aan de marge? Stormen, slecht weer, onberijdbare wegen, oorlogen en nog zoveel andere calamiteiten … hoe schat je het risico juist in? In het laatste decennium van de achttiende eeuw, in het kielzog van de Franse Revolutie, komt de linnenhandel terecht in een sociale en economische crisis zonder weerga. Maar ook dan weet Bethune zich te redden dankzij zijn merkwaardig en innovatieve zakentalent.
Uniek en baanbrekend historisch onderzoek
Dr. Annik Adriaenssens verrichtte gedurende twintig jaar onderzoek in dit unieke, bijna volledig bewaarde bedrijfsarchief. Meer dan ooit krijg je respect voor de pre-industriële handelaar Bethune én de auteur die zijn belevenissen reconstrueerde.
€ 35,00 • Paperback • Ca. 400 pagina’s • 17 x 24 cm • NUR 640 ISBN 978 90 5615 701 2 • September 2022 • Sterck & De Vreese
Op 25 april 2021 werd de 200ste verjaardag herdacht van de geboorte van Jean Baptiste Bethune (1821-1894). De coronapandemie duwde het dan geplande colloquium naar 6 en 7 mei 2022. Wie het colloquium in het Kasteel van Loppem wil bijwonen, kan nu inschrijven.
De Stichting Jean van Caloen (Loppem), de Stichting de Bethune (Marke) en KADOC-KU Leuven willen een balans opmaken van het leven en werk van de veelzijdige ontwerper. Bethune was in menig opzicht een voorloper. Te weinig is hij gekend als een gesamtkunstenaar of totaalontwerper. Hij wilde in een harmonieus samengaan van architectuur en aankleding de vermeende glorie van de middeleeuwen oproepen. Bethunes werk kenmerkte zich door een warme, gloedvolle kleurzetting, vergulde pracht met een scherp oog voor symboliek en iconografisch detail, kunstambachtelijke techniek en technische verfijning.
Het colloquium zal op een internationaal vergelijkende wijze het hierboven geschetste oeuvre nader bekijken en betekenis geven. Het programma reikt daarbij inzichten aan vanuit ouder en vooral recent onderzoek. Een kritische terugblik die boeiende discussies niet schuwt.
145 jaar na de bouw van de basiliek van Oostakker ligt een masterplan klaar om de kerk te restaureren. Jean Baptiste Bethune werkte tien jaar lang aan de uitwerking van het interieur en het meubilair.
De restauratie wordt een hele uitdaging. ‘Het interieur wordt een moeilijke oefening. Geen centimeter van de muren is onbenut gelaten‘ zegt rector Paul De Neve.
Ondersteuning voor de restauratie is mogelijk via een projectrekening bij Herita.
Op zondag 12 september 2021 zet Vlaanderen opnieuw de deuren open van bekend en minder bekend onroerend erfgoed. Precies 200 jaar geleden werd Jean Baptiste Bethune geboren (1821-1894). Enkele van zijn realisaties krijgen dan ook bijzondere aandacht op OMD.
Als protagonist van de neogotische beweging in België, maar ook daarbuiten, was Bethune een veelzijdig (interieur-)architect en ontwerper. Bovendien was hij ook sterk maatschappelijk geëngageerd en lag hij aan de basis van de oprichting van de Sint-Lucasscholen.
Daar waar de officiële Vlaamse inventaris van onroerend erfgoed niet minder dan 177 items vermeldt van Bethune (of waar hij de hand in had), wordt op 12 september een beperkte staalkaart belicht:
Brugge: basiliek van het Heilig Bloed
Dadizele: basiliek van Onze-Lieve-Vrouw
Gent: Maaltebruggekasteel
Gistel: Abdij ten Putte / Godelievemuseum
Marke: kerk en omgeving
Sint-Amandsberg (Gent): begijnhofkerk
Vivenkapelle (Damme): kerk en dorpskern
Zwevegem: Milanenkapel
Bepaalde locaties zijn vrij te bezoeken. Op andere locaties worden rondleidingen aangeboden, deels enkel na reservatie (beperkt aantal deelnemers).
Eén van zijn meest indrukwekkende realisaties, het kasteel van Caloen in Loppem, is toegankelijk onder de gebruikelijke bezoekvoorwaarden.
Monumentenwachter Brecht Lagae en barones Isabelle van Caloen nemen je terug mee in de tijd. Het kasteel uit de 19e eeuw is het eerste totaalproject van de Kortrijkse architect Jean-Baptiste Bethune.
Het is minder bekend dat Jean Baptiste Bethune (1821-1894) niet alleen de architect, maar ook de eigenaar was van het prioraat Ten Putte (Sint-Godelieve) in Gistel. Het eigendom bleef in de familie tot 1949.
Een tentoonstelling in het Godelievemuseum brengt de geschiedenis van de oprichting in herinnering. Tegelijk verschijnt ook een rijk geïllustreerd boek, waarin de auteurs Marc Vansevenant en Werner Peene het verhaal brengen van de rol die de families de Bethune en van Outryve d’Ydewalle in 1891 speelden bij de stichting van het prioraat. Ook de Godelievedevotie in Gistel tijdens de 19de eeuw komt uitvoerig aan bod.
De tentoonstelling loopt tot 30 september en is dagelijks toegankelijk van 14 tot 17.30 u. (maandag gesloten).
Op 25 april is het Erfgoeddag. Diezelfde dag, maar dan 200 jaar geleden, in 1821, zag Jean Baptiste Bethune (1821-1894) in Kortrijk het levenslicht als oudste zoon van Felix (1789-1880) en Julie de Renty (1792-1856).
De geboorteakte van J.B. Bethune (Rijksarchief Kortrijk)
Jean Baptiste groeide uit tot een vooraanstaand en invloedrijke neogotisch architect en voortrekker van de neogotische beweging.
Reden te over om een ‘Bethunejaar‘ te starten dat loopt van april tot het voorjaar van 2022. Een eerste blikvanger is het verschijnen van een themanummer van OKV (Openbaar Kunstbezit Vlaanderen). Het slotevenement in mei 2022 wordt het internationaal colloquium dat in het kasteel van Loppem zal plaatsvinden.
Nog tot 27 juni 2021 loopt in de kerk van het Groot Begijnhof in Gent – Sint-Amandsberg de tentoonstelling ‘Fantasie of realiteit. Glasgeheimen bij Van Eyck’. Ze focust op de relatie tussen glasramen en glazen voorwerpen op schilderijen van Jan Van Eyck en nog bewaard gebleven glasramen, glazen en archeologische fragmenten rot 1440.
Curator Alette Rambaut, kunsthistorica en specialiste van historische glasramen, maakte voor de samenstelling van de tentoonstelling gebruik van archiefmateriaal van de Stichting de Bethune. Ze legt ook een link met de glasramen uit de neogotische begijnhofkerk.
Reportage AVS
Beelden uit de tentoonstelling
Dat er effectief een link zou kunnen gelegd worden tussen de glazen in het werk van Van Eyck en de glasramen uit de begijnhofkerk voldoet aan onze stoutste verwachtingen. Het is aannemelijk dat de afgebeelde gebrandschilderde gotische glasramen als inspiratiebron werden gebruikt door dé glaskunstenaars uit de 19de eeuw. J.B. Bethune concipieerde de hele begijnhofkerk met inbegrip van de volledige decoratie. De uitvoering van de glasramen gebeurde in het atelier van Bethunes opvolger Verhaegen, zijn leerling Ostgerrath en Casier.
Uit de tentoonstellingscatalogus ‘Fantasie of realiteit’. Glasgeheimen bij Van Eyck, p. 48)
Soms stellen we vast dat we in onze collectie iets missen… Misschien kan je ons helpen om die lacune op te vullen? Als tegenprestatie zien we een ruil.
